Page 67 - Ponad słowami kl.1

121
ĆWICZENIE UMIEJĘTNOŚCI

Ty cieszysz nadzieją Trzymaj się na mocy, r
Serca, które mdleją; Bo cię całej nocy
Ty ubogiemu przyprawujesz rogi, Z rąk nie wypuścim, aż dzień, jako trzeba,
Że mu ani król, ani hetman srogi. Gwiazdy rozpędzi co do jednej z nieba!
Jan Kochanowski, Poezje, Warszawa 1998

1 Pisany – (starop.) malowany, wzorzysty.
2 Przymkni się – (starop.) przybliż się.
3 Przedsię – (starop.) mimo to.
4 Spełna – (starop.) w całości.

Uzasadnij, że pieśń Horacego w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego zachowuje cechy
typowe dla twórczości rzymskiego poety.
• Przypomnij sobie, jaką postawę artystyczną i życiową prezentował w swoich utworach
Horacy. Następnie ustal, w jakim stopniu pieśń w przekładzie Jana Kochanowskiego
realizuje model poezji stworzony przez starożytnego twórcę.

kompetencje językowe i komunikacyjne

Zestaw 1

Przeczytaj uważnie tekst i wykonaj zamieszczone pod nim zadania.

Katarzyna Mosiołek-Kłosińska
Przysłowia polskie i obce od A do Z (fragmenty)
Polacy mówią, że przysłowia są mądrością narodu. Francuzi – że są echem doświad-
czenia. Dla Niemców „W przysłowiu tkwi prawda”. Rze czywiście, w przysłowiach każdego
narodu zapisane są jego – dawne na ogół – zwyczaje, doświadczenia, sposób postrzegania
świata. Przysłowia, będące częścią języka, są przecież jednocześnie częścią kultury.
Przysłowia, dzięki swej stałej formie, przetrwały nawet kilkaset lat. Chęt nie się nimi po-
sługujemy, gdyż są obrazowe, trochę zabawne i zwykle – dzięki rymom – łatwe do zapa-
miętania. Są przyswajane – tak jak cała kultu ra i język – przez kolejne pokolenia. Przejmo-
wana jest zarówno ich forma, jak i treść. Poznając nowe przysłowia zatem, zaznajamiamy
się z zawartym w języku obrazem świata i – na ogół całkiem nieświadomie – przyjmujemy
go. Bo język pełni w naszym życiu szczególną funkcję – jest interpretatorem rzeczywistości.
W różnych formach językowych: związkach frazeologicz nych (np. wyjść na ludzi, to jest
człowiek przez duże c, barani łeb, małpia złośliwość, szczwany lis), porównaniach (upar-
ty jak osioł, dumny jak paw), wyrażeniach przenośnych (np. zezwierzęcenie, małpować,
świństwo), a tak że właśnie w przysłowiach (np. „Człowiek człowiekowi wilkiem”) – zostały
utrwalone oceny, sądy, przekonania o świecie (w przywołanych przykła dach – o wyższości
ludzi nad zwierzętami). Każdy człowiek, używając języ ka, nieświadomie odtwarza obraz
rzeczywistości, jaki jego społeczeństwo w tym języku –także nieświadomie – „zapisało”. [...]
Tak się już „zżyliśmy” z przysłowiami, że przynoszone przez nie sądy traktujemy jak
coś oczywistego. Święcie wierzymy w to, że nieumiejętność przewidywania negatywnych
skutków różnych działań czy kontrolowania emocji, gdy się jest głodnym – to cechy typowo